Στην Α΄ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ δημιουργήσαμε και λειτουργούμε από το 2016 το Πρόγραμμα Παρέμβασης και Σταθεροποίησης της Κρίσης για σοβαρές ψυχικές διαταραχές, στο πρότυπο διεθνών πρακτικών τεκμηριωμένης αποτελεσματικότητας για τη βέλτιστη διαχείριση των σοβαρών ψυχικών διαταραχών. Πρόκειται για ένα καινοτόμο πρόγραμμα με ισχυρό κοινωνικό πρόσημο καθώς προσφέρει τη δυνατότητα σε ασθενείς που αντιμετωπίζουν μια σοβαρή κρίση στην ψυχική τους υγεία και στις οικογένειές τους να έχουν την κατάλληλη φροντίδα και υποστήριξη αποφεύγοντας τη νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική. Συγχρόνως, σύμφωνα με τις διεθνείς καταγραφές έχει θετικό δημοσιονομικό όφελος καθώς αποτελεί εναλλακτική παρέμβαση της πολύ πιο δαπανηρής νοσηλείας. Στις ανεπτυγμένες χώρες τις τελευταίες δεκαετίες, αντίστοιχα προγράμματα αποτελούν τον πυλώνα της ψυχικής υγείας στην κοινότητα, για την αντιμετώπιση των κρίσεων και των υποτροπών. Στη χώρα μας είναι η πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια και έχει ιδιαίτερη αξία στην παρούσα οικονομική συγκυρία λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη την υπερκάλυψη που παρατηρείται σε ψυχιατρικές κλίνες (οι επικουρικές κλίνες/ ράντζα ανέρχονται στο 30% του συνόλου των ψυχιατρικών κλινών) στα νοσοκομεία της Αττικής.
Υπεύθυνος Δράσης
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μαρία Μαργαρίτη
Το Πρόγραμμα Παρέμβασης στην Κρίση λειτουργεί στους χώρους της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής. Οι ασθενείς που εντάσσονται στο Πρόγραμμα παραπέμπονται από τα Ιατρεία Επειγόντων της Ψυχιατρικής κλινικής, τα οποία λειτουργούν 24 ώρες/ 7 ημέρες την εβδομάδα καλύπτοντας – εκτός τομεοποιημένης κατανομής – τα ψυχιατρικά επείγοντα (κυρίως όλο το λεκανοπέδιο Αττικής, τα νησιά κεντρικού Αιγαίου, τη Βοιωτία και την Εύβοια).
Σύμφωνα με τις προδιαγραφές λειτουργίας του προγράμματος παρέμβασης στην κρίση, απαραίτητη προϋπόθεση για την παραπομπή ασθενούς στο πρόγραμμα είναι να έχει κριθεί αναγκαία η νοσηλεία του από τους ιατρούς που τον εξέτασαν κατά την άφιξή του στα ιατρεία επειγόντων. Άλλα κριτήρια σχετικής σημασίας είναι η ύπαρξη στοιχειώδους υποστηρικτικού περιβάλλοντος και η αξιολόγηση της επικινδυνότητας κατά την παραμονή του εκτός νοσηλείας.
Τη φιλοσοφία του προγράμματος χαρακτηρίζει η ολιστική αντιμετώπιση με έμφαση α) στην ενδυνάμωση των ατομικών εφεδρειών και εγγενών δυνατοτήτων του ασθενή για την αντιμετώπιση της κρίσης, β) στην ενίσχυση της οικογένειας και του υποστηρικτικού πλαισίου και γ) στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων.
Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις συνοψίζονται στην α) αξιολόγηση περιστατικού και το σχέδιο θεραπευτικής παρέμβασης, β) τη φαρμακευτική θεραπεία, γ) την ψυχοθεραπευτική υποστήριξη του ασθενούς για την αντιμετώπιση της κρίσης, δ) την οικογενειακή υποστήριξη για τη διαχείριση της κρίσης, ε) την εκπαίδευση για τη διαχείριση πιθανών μελλοντικών κρίσεων και ζ) την παραπομπή και διασύνδεση ακολούθως στις κατάλληλες υπηρεσίες. Κομβικό ρόλο στη λειτουργία έχει η θεραπευτική ομάδα η οποία αποτελείται από 2 ψυχιάτρους, μία νοσηλεύτρια, μια κοινωνική λειτουργό, μία κοινωνιολόγο, μία ψυχολόγο, εθελοντές ψυχικής υγείας και εκπαιδευόμενους. Κοινές συναντήσεις με τον ασθενή γίνονται δύο φορές την εβδομάδα (για τα πρώτα περιστατικά και για τις επανεξετάσεις) ενώ οι υπόλοιπες θεραπευτικές παρεμβάσεις υλοποιούνται στον ενδιάμεσο χρόνο.
Τα προκαταρκτικά στοιχεία από την αξιολόγηση του προγράμματος δείχνουν πολύ καλή αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της κρίσης και υψηλά ποσοστά αποδοχής και ικανοποίησης τόσο από τους ίδιους τους ασθενείς όσο και από τα μέλη των οικογενειών τους.
Οι στόχοι της Δράσης
Α. Αξιολόγηση και η διαχείριση της οξείας ψυχοπαθολογικής κατάστασης σε εξωτερικούς ασθενείς.
Β. Αντιμετώπιση της κατάστασης κρίσης και σταθεροποίηση του ασθενούς με το λιγότερο κόστος για τον ίδιο και την οικογένειά του.
Γ. Αποφυγή νοσηλείας αν δεν συντρέχουν σημαντικοί λόγοι επικινδυνότητας και άλλοι λόγοι που καθιστούν απαραίτητη την νοσηλεία πχ. χρήση ουσιών που ο ασθενής δεν δύναται να διακόψει εκτός νοσηλείας ή άρνηση και αδυναμία του ασθενούς να συνεργαστεί εξωνοσοκομειακά.
Δ. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του προγράμματος.
Ε. Διερεύνηση της συμμετοχής του ψυχωσικού άγχους στην οξεία φάση της ψύχωσης.
Ημερίδες
Ημερίδα 1: Η Κρίση και η διαχείρισή της στην Ψυχιατρική, Ηλίας Βλάχος, Κατερίνα Κουρέτα, Μαρία Μαργαρίτη
Ημερίδα 2: Η θεραπευτική σχέση κατά τη οξεία φάση της σοβαρής ψυχικής διαταραχής. Το μοντέλο Shared Decision Making, Ηλίας Βλάχος
Ημερίδα 3: (Μέρος Α’): H Αξιολόγηση της Ποιότητας των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, Δήμητρα Μπουραζάνα
Ημερίδα 3: (Μέρος B’): Πρωτόκολλο Αξιολόγησης του Προγράμματος Παρέμβασης στην κρίση για σοβαρές ψυχικές διαταραχές, Αικατερίνη Κουρέτα
Ημερίδα 4: Ψυχοκοινωνικές και ψυχιατρικές κρίσεις, Μαρία Μαργαρίτη
Webinars
Webinar 1: Παρέμβαση στην Κρίση για σοβαρές Ψυχικές Διαταραχές
Webinar 2: Πρόγραμμα Παρέμβασης στην Κρίση για σοβαρές ψυχικές διαταραχές: Ο ρόλος της θεραπευτικής ομάδας, Μαρία Μαργαρίτη, Ηλίας Βλάχος, Κατερίνα Κουρέτα, Παρασκευή Χονδράκη
Webinar 3: Αξιολόγηση του Προγράμματος Παρέμβασης στην Κρίση, Αικατερίνη Κουρέτα
Webinar 4: Επείγουσες ψυχιατρικές καταστάσεις και παρεμβάσεις, Μαρία Μαργαρίτη, Ηλίας Βλάχος, Παρασκευή Χονδράκη
Παρέμβαση στην κρίση για σοβαρές Ψυχικές Διαταραχές – Θεραπευτικές παρεμβάσεις και ο ρόλος της θεραπευτικής ομάδας, Αν. Καθ. Μαρία Μαργαρίτη