Μεταξύ των σημαντικότερων συνεπειών μιας φυσικής καταστροφής συγκαταλέγεται και η ψυχολογική επίπτωση που αυτή έχει στον πληττόμενο πληθυσμό. Πέραν των προκαλούμενων άμεσων απωλειών και φθορών, πρέπει να συνυπολογίζονται και οι φθορές ψυχολογικής φύσεως που υφίστανται μετά την καταστροφή οι άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενοι με αυτήν. Αυτή η ψυχική φθορά αποτελεί μια συνέπεια διαρκείας που εκτείνεται σε βάθος χρόνου και δύναται να καταστεί χρόνια οδηγώντας τα θύματα μιας φυσικής καταστροφής σε περαιτέρω δεινά σχετιζόμενα με συμπτώματα κοινωνικής δυσλειτουργίας, περιθωριοποίησης καθώς και σε επιδείνωση των καθημερινών συνθηκών διαβίωσης αλλά και της σωματικής υγείας τους. Η διεθνής έρευνα αναδεικνύει ως μια εκ των βασικότερων ψυχικών συνεπειών μιας φυσικής καταστροφής την εμφάνιση Διαταραχής Μετα-τραυματικού Στρες (Post Traumatic Stress Disorder, στο εξής PTSD).
Συνεπώς το PTSD έχει εκτενώς μελετηθεί και σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών. Εκτεταμένες μελέτες έχουν διεξαχθεί σε μεγάλα πληθυσμιακά δείγματα ανά τον κόσμο αναδεικνύοντας σημαντικά ποσοστά εμφάνισης του PTSD ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή ιδιότητας. Αναλυτικότερα η σχετική διεθνής βιβλιογραφία οργανώνει τους υπό εξέταση πληθυσμούς ανά φύλο, ηλικία (παιδιά/έφηβοι/ενήλικες), τρόπο εμπλοκής στο συμβάν (εγκαυματίες /απλοί μάρτυρες του συμβάντος) αλλά και ιδιότητα (πολίτες/ ειδικευμένο προσωπικό όπως πυροσβέστες, διασώστες, τραυματιοφορείς και αστυνομικοί) και καταδεικνύει πως το PTSD δεν κάνει διακρίσεις πλήττοντας σοβαρά όλες τις άνωθεν πληθυσμιακές κατηγορίες με υψηλά επίπεδα επιπολασμού.
Είναι, χαρακτηριστικό ότι εκτός του γενικού πληθυσμού, οι μελέτες σχετικά με τον επιπολασμό και τη σφοδρότητα του PTSD έχουν στραφεί επίσης και στους πληθυσμούς όσων εμπλέκονται λόγω επαγγέλματος και εκπαίδευσης στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Υψηλό ποσοστό (μέχρι και 37%) εμφάνισης PTSD έχει καταγραφεί σε πυροσβέστες, τραυματιοφορείς και πληρώματα ασθενοφόρων και αστυνομικούς, συνεπεία τραυματισμού τους ή απλής έκθεσής τους στα τραγικά περιστατικά μιας φυσικής καταστροφής.
Υπεύθυνος Δράσης
Καθηγητής Ψυχιατρικής Χαράλαμπος Παπαγεωργίου
Επιστημονικός Συνεργάτης
Δρ. Κωνσταντίνος Κοντοάγγελος, Ψυχίατρος, επιστημονικός συνεργάτης Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής, Αιγινητείου Νοσοκομείου
Ένα ακόμα εύρημα των σχετικών ερευνών είναι η ισχυρή συσχέτιση του προκαλούμενου από φυσικές καταστροφές PTSD με την ψυχική συν-νόσηση. Έχει καταδειχθεί πως το PTSD όσων ήταν μάρτυρες σε μεγάλης έκτασης πυρκαγιές συχνά οδηγεί σε χρόνια κατάθλιψη, Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή, αγοραφοβία και κρίσεις πανικού, τόσο σε παιδιά και εφήβους όσο και σε ενήλικες.
Οπότε, κρίνεται ως επιβεβλημένη η παροχή δυνατοτήτων ψυχιατρικής εξέτασης όσων εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα σε φυσικές καταστροφές και ακολούθως η παροχή καλά στοχευμένων υπηρεσιών θεραπείας/υποστήριξης σε όσους εξ αυτών κριθεί ότι χρήζουν μιας τέτοιας εξειδικευμένης βοήθειας. Συνήθως, η έκταση και η σφοδρότητα των μεγάλων φυσικών καταστροφών και η τραγικότητα των στιγμών είναι τέτοια ώστε-βάσει της διεθνούς έρευνας και κλινικής εμπειρίας-να αναμένουμε σημαντική πιθανότητα εμφάνισης υψηλού επιπέδου PTSD σε πληθυσμούς πληγέντων από φυσικές καταστροφές στον ελλαδικό χώρο.
Οι στόχοι της Δράσης
Α. Παροχή στοχευμένων υπηρεσιών ψυχιατρικής θεραπείας στους πληγέντες από φυσικές καταστροφές στην Περιφέρεια Αττικής.
Β. Ανάπτυξη καινοτόμων κλινικο-ψυχοφυσιολογικών μεθόδων για τη συνεπή διαγνωστική-θεραπευτική αντιμετώπιση του προκαλούμενου από φυσικές καταστροφές PTSD.
Γ. Ψυχο-εκπαιδευτικές παρεμβάσεις σε εμπλεκομένους φορείς που είναι επιφορτισμένοι με την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.
Δ. Διερεύνηση και ανίχνευση του ποσοστού μετα-τραυματικης διαταραχής στους πληθυσμούς στόχους.
Ημερίδες
Ημερίδα 1: Φυσική καταστροφή και συμβολικό πένθος / Πένθος και στάδια / Απώλεια και διαχείριση, Ομάδα συνεργατών
Ημερίδα 2: Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες σε Παιδιά Προσχολικής Ηλικίας, Ομάδα συνεργατών
Ημερίδα 3: Εργασιακό Στρες: Αλληλεπίδραση και μεταφορά σε επιβαρυμένο πληθυσμό και ευπαθείς ομάδες, Κίμων Καλαμάρας
Ημερίδα 4: Θέματα για την Οικογένεια Ι: Πανδημία και Τραύμα. Τραύμα και φυσική καταστροφή. Επιπτώσεις. Επικριτικά και θετικά σχόλια., Κίμων Καλαμάρας