ΔΡΑΣΗ 2: Ασθενείς με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ανθεκτικοί στη θεραπεία

Η βασική θεραπευτική στρατηγική για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης τα τελευταία 50 χρόνια αφορά κυρίως στα μονοαμινεργικά νευροδιαβιβαστικά συστήματα, με τις τελευταίες θεραπείες να συνίστανται σε φάρμακα όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νοραδρεναλίνης. Εντούτοις, οι συγκεκριμένες θεραπείες έχουν σημαντικούς περιορισμούς: η αντικαταθλιπτική δράση καθυστερεί για εβδομάδες και μόνο σε δύο από τους δέκα ασθενείς σημειώνεται κλινική βελτίωση των συμπτωμάτων πέραν εκείνης του εικονικού φαρμάκου.

Στις αρχές του 21^ου αιώνα έγινε πλέον φανερή η σχετικά περιορισμένη κλινική χρησιμότητα της υπόθεσης των μονοαμινών, με την αναγνώριση ότι οι υπάρχουσες θεραπευτικές στρατηγικές έχουν σχετικά μέτρια αποτελεσματικότητα. Ταυτόχρονα, η τυχαία ανακάλυψη της αντικαταθλιπτικής δράσης της κεταμίνης και ιδιαίτερα, οι πρώτες ενδείξεις κλινικής χρησιμότητας αυτού του φαρμάκου έστρεψαν το ενδιαφέρον της έρευνας και της φαρμακευτικής βιομηχανίας σε αυτή την ερευνητική περιοχή.

Ο μηχανισμός δράσης της κεταμίνης, ως ένα ταχέως δρον αντικαταθλιπτικό φάρμακο, έχει αρχίσει πλέον να αποσαφηνίζεται με πληθώρα προκλινικών μελετών.  Αναφορικά προς την κλινική χρησιμότητα της κεταμίνης στην κατάθλιψη, στη μεγάλη πλειονότητα των κλινικών δοκιμών η χορήγησή της  έχει ένα σημαντικό και ταχύ (εντός ωρών) θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η ταχεία αντικαταθλιπτική δράση της κεταμίνης και με εφάπαξ χορήγηση, ακόμη και σε εξαιρετικά ανθεκτικές στη θεραπεία  περιπτώσεις ασθενών και των ασθενών που χρήζουν άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση, όπως οι ασθενείς με αυτοκτονική συμπεριφορά, προσφέρει σημαντικές δυνατότητες στην αντιμετώπιση της μείζονος κατάθλιψης.

Ο Διακρανιακός Ερεθισμός (Transcranial Magnetic Stimulation-TMS) είναι μια μη επεμβατική τεχνική, κατά την οποία ταχέως μεταβαλλόμενο ηλεκτρικό ρεύμα περνά μέσα από ένα πηνίο και επάγει ένα ταχέως μεταβαλλόμενο μαγνητικό πεδίο το οποίο με τη σειρά του επάγει ηλεκτρικό ρεύμα στον εγκεφαλικό ιστό. Το ηλεκτρικό αυτό ρεύμα τροποποιεί τη δραστηριότητα τοπικών νευρωνικών κυκλωμάτων αυξάνοντας ή μειώνοντας τη διεγερσιμότητα φλοιϊκών νευρώνων, ανάλογα με τις παραμέτρους του εφαρμοζόμενου μαγνητικού πεδίου.

Σε αντίθεση με την ηλεκτροσπασμοθεραπεία (Electroconvulsive Therapy – ECT), δεν απαιτείται αναισθησία κατά τη διαδικασία του TMS. Οι ασθενείς είναι σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια της συνεδρίας και μπορούν να φύγουν αμέσως μετά τη θεραπευτική.

Μετα-αναλυτικές έρευνες υποδεικνύουν ότι ο υψηλής συχνότητας (High Frequency ή HF) επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός (repetitive Transcranial Magnetic Stimulation, ή r-TMS) έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες σε σύγκριση με εικονική θεραπεία r-TMS. Επιπλέον, καταδεικνύεται ότι το HF r-TMS είναι εξίσου αποτελεσματικό ως στρατηγική ενίσχυσης της ήδη λαμβανόμενης φαρμακευτικής αγωγής ή ως μονοθεραπεία της ΜΚΔ. Είναι μια εύκολα ανεκτή και αποτελεσματική θεραπεία, όπως φαίνεται από τη σύγκριση του ποσοστού ασθενών που διέκοψαν τη θεραπεία με HF  r-TMS ή εικονικό r-TMS, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη ότι έχει  αξιολογηθεί ως επί το πλείστον, σε ασθενείς με ανθεκτική στην θεραπεία κατάθλιψη. Το μέγεθος του θεραπευτικού αποτελέσματος του rTMS είναι συγκρίσιμο ή μεγαλύτερο από αυτό των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, ενώ ο συνδυασμός των δύο μεθόδων οδηγεί σε ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση ενός οξέος καταθλιπτικού επεισοδίου.